Endüstri 4.0 Gelişim Süreci

Endüstri 4.0 günümüzde ortaya çıkmıştır ve tarihsel bir gelişimin sonucudur. Üretimde kullanılmakta olan yöntemler ve üretim sürecinin yönetimi gün geçtikçe değişmektedir. Endüstride buna bağlı olarak sürekli değişime uğrayan bir faaliyet dalıdır. Endüstri devrimlerinden önce ekonomi sadece insan, hayvan ve toprak gibi üretim faktörleriyle bunlara bağlı olarak öne çıkan tarım, hayvancılık, el işçilikleri gibi sektörlere dayanmaktaydı. Fakat makineleşmeyle birlikte doğan endüstri kavramı artık kitlesel üretim gerekliliğini doğurmuştur. Kitlesel üretim ve makineleşme ile üç Endüstri Devrimi’ne şahit olan dünyamız günümüzde artık Dördüncü Endüstri Devrimi endüstri 4.0 olarak yaşamaktadır.

Birinci Sanayi Devrimi (Endüstri 1.0) buhar makinaları ile başlayıp, üretimin artırılmasına yönelik olarak 18. yüzyılda yapılan ilk endüstriyel faaliyetlerden doğmuştur. İkinci Sanayi Devrimi(Endüstri 2.0), seri üretime başlangıç ile ortaya çıkıp, elektrik enerjilerinden daha fazla faydalanmanın önünü açarak 20.yüzyıl başlarında birinci sanayi devrimini takip etmiştir. Bunları takiben Endüstri 3.0’da üretim sistemleri anlogluktan çıkarak, dijital sistemler sanayiye entegre edilmiştir. Bu üç endüstri devrimi de, insani üretimlere, üretimde verimliliğin artırılması amacıyla mekanizasyon, elektrik ve bilgi teknolojisini getirmiştir. Günümüzde ise bütün nesnelerin internet bağlantıları ile birlikte diğer nesneler ile iletişim ve etkileşime geçmesini hedefleyen akıllı üretim dönemi diye tanımlanan Dördüncü Sanayi Devrimini (Endüstri 4.0) yaşamaktayız. Bu devrimi de 3B yazıcılar, robotik, yapay zeka, biyo, nano ve uzay teknolojileri gibi alanlarda yaşanan gelişmeler etkilemektedir.

Endüstri 4.0 Nerede ve Nasıl Başladı?

Dördüncü Sanayi Devriminden ilk bahseden ülke Almanya’dır. Almanya Yapay Zeka Araştırma Merkezi ilk kez Kaiserslautern ilinde oluşturulan küçük akıllı bir fabrikada sistemin nasıl çalışacağını denemiştir. Bu fabrikada ürün ve makinenin RFID gibi teknolojiler yardımıyla haberleşmesi ve akıllı makinelerin, şişeleri tanıyarak, bir ayrıma gitmesi ve örneğin sabunu rengine göre şişeye doldurması sağlanmıştır. Bu sistem ile ürünlerin radyo sinyalleri vasıtasıyla ilettiği bilgilerin, üretimin başından sonuna kadar dijital ortamlarda saklanmasını sağlamaktadır. İşte bu siber-fiziksel sistem çalışma şeklidir.

Endüstri 4.0 Nereye Gidiyor? Bizi Nasıl Etkileyecek?

Endüstri 4.0 tarzı üretimin en önemli özelliklerinden biride üretimin bir hafızaya sahip olmasıdır. Çiplerin ucuzlaması ve kullanımının yaygınlaşmaya başlaması ile birlikte akıllı teknolojiler gelişmiştir. Örneğin; Siemens trenlerin hız, rota vb. durumlarını raylı sistemlere uygulamakta olduğu sinyalizasyon ekipmanları sayesinde denetleyerek, istediği anda bunlara uzaktan müdahale edebilmektedir. Akıllı teknoloji ile donatılan fabrikalarda Endüstri 4.0’ın dönüşümünde önemli noktalardan biridir. Hiçbir insanın çalışmadığı bu fabrikalara da karanlık(lights out) fabrikalar denilmektedir. Yüksek sıcaklık, yüksek ağırlık, zehirli gazlar gibi tehlikeli çalışma koşullarının olduğu alanlarda insan yerine robotun kullanılmasıyla iş güvenlik risklerinin en aza indirilmesi hedeflenmektedir. Bu alanda da ilk karanlık fabrikalara geçiş Çinli bir cep telefonu modülü üreticisi tarafından gerçekleştirilmiştir.

Özellikle Karanlık fabrikalarında hayata geçirilmesiyle birlikte işsizlik korkusu sanayi devrimlerinin hepsinde olduğu gibi Dördüncü Sanayi Devriminde de kendisini göstermektedir. İnsanlar Birinci Sanayi Devriminde(Endüstri 1.0), buhar makinalarının üretimlerde kullanılmasıyla her şeyin makineler vasıtasıyla yapılarak, işsizliğin artması korkusu yaşarken buhar teknolojisi işbölümü ve uzmanlaşmayı gerektirdiğinden yeni istihdam alanları açmıştır. Üçüncü Sanayi Devriminden, Endüstri 4.0’a geçilirken de bu gibi işsizlik korkularının yaşanıyor olması elbette normaldir. Ancak pek çok Endüstri 4.0 savunucusu robotların işsizlerin sayısını arttıracağı yönündeki korkuları yersiz bulmaktadır.

Buna karşında; “İnsanların 18.yüzyılda at arabaların yerini motorlu arabalara bırakarak, at araba sürücülerinin taksi şoförü olarak istihdam edilseler bile motorlu arabaların kullanıma başlanması ile bir kenara atılan atların kaderini de paylaşabileceği”(Harari, Y. N., 21.YY için 21 Ders) yönünde düşünceleri olanlar da yok değil.

Endüstri 4.0’ın Öncü Teknolojileri

Sanallaştırma, büyük veri ve bulut bilişim ve siber güvenlik teknolojileri ile dijitalleşme, sensör teknolojileri ve nesnelerin interneti ile etkileşim sağlanmaktadır. Robotik sistemler, otomasyon ve kontrol sistemleri ile eklemeli imalatlar sayesinde de geleceğin fabrikaları oluşturulmaktadır.

Sonuç Olarak;
Nesilden nesile aktarılan kümülatif bilgilerin kullanılarak, mobilleşme ve internet kullanımın artması ile ortaya çıkan dijitalleşmenin de getirdiği etki ile toplumun sürekli olarak daha büyük bir güç ve sürekli gelişim istemesi, bunu da en verimli şekilde, daha kullanılabilir ve dönüştürülebilir ürün ve teknolojilere yönelik üretime bağlaması Endüstri 4.0’ın gelişimini etkilemiş ve etkileyecektir.

Kaynaklar ve Önerilen Okumalar
• Schwab K., (2016). Dördüncü Sanayi Devrimi
• Harari Y.N., (2018). 21 Lessons fort he 21st Century
• Aksoy S., (2017). Değişen teknolojiler ve Endüstri 4.0: Endüstri 4.0’ı Anlamaya Dair Bir Giriş
• Yıldız A., (2017). Endüstri 4.0 ve Akıllı Fabrikalar
• Pamuk N. S. & Soysal M. (2017). Yeni Sanayi Devrimi Endüstri 4.0 Üzerine Bir İnceleme