Beni Ödülle Cezalandırma (Özgür Bolat)

Beni Ödülle Cezalandırma kitabı; ödülün çocuklar da oluşturduğu olumsuz etkiyi anlatmaktadır. Bizim bildiğimizin aksine ödülün çocukların motivasyon, yaratıcılık, performans, insan ilişkilerini, verimliliği ve öğrenmeyi olumsuz etkilemektedir.

Çocuğa ödül öne sürerek istediğimiz şeyleri yaptırdığımız zaman çocuk artık kendi sorumluluğunda olan işleri de ödülle yapmaya başlamaktadır. Verdiğimiz ödüllerle çocuktaki sorumluluk bilincini ortadan kaldırmış oluyoruz. Çocuk belli zaman sonra verdiğimiz ödüllerle tatmin olmayacağı için sürekli daha fazla istemekte, yani ödül sürdürülebilir motivasyon aracı olarak görülememektedir.

Ödev mi Ödül mü?

Ödülle ödev yapan çocuklar ödevini yapmak için değil ödülü almak için ödevi yapıyor. Ödül burada araç değil amaç oluyor. Çocuklar ödülü alamadığında ödevlerden daha çok soğumaya başlıyor. Ödül dış motivasyon olduğu için insanları kontrol altına almakta ve çocuklardaki iç motivasyonunda düşmesine neden olmaktadır. İç motivasyonla yapılmayan işlerde çocuk zevk almaz, mutlu olmaz işe karşı ilgi duymaz. Bu nedenle çocuklara ödül vaat edildiği zaman aslında kötülük yapılmış olur.

Çünkü çocuk ödüle ulaşamadığı zaman kendini yetersiz, beceriksiz olarak tanımlar ve cezalandırıldığını düşünür. Daha çok tahribat yaşayan çocuk hem ödüle ulaşamadığına hem işi başaramadığına hem de ailesini hayal kırıklığına uğrattığı için üzülür. Ödül mekanik işlerde işe yarar fakat muhakeme (düşünme) gerektiren işlerde işe yaramaz. Yani çocuk ödülle odasını toplar ama eleştirel düşünemez. Eğer muhakeme gerektiren işlerde ödül verirseniz çocuk işe mekanik yaklaşacağı için işin kalitesi düşer.

Öğrenme İçin Ödül Verilirse?

Eğitim ve öğrenme için ödül verilince, çocuk derslere daha çok katılır, ödevlerini yapar çünkü bunar mekanik işlerdir. Ama daha iyi öğrenmez, işe yüzeysel yaklaştığı için amacı öğrenmek değil ödülü almaktır. Ödül gelişimi ve öğrenmeyi olumsuz etkiler. Ödül bireylerin değerlerini ve etik davranışlarını da olumsuz etkilemektedir. Yani yardım etmek insanın doğasında olan bir değerdir. Yardım için dışarıdan bir ödül verilirse, bu değer içselleşmez ve ödül ortadan kalkınca da kişi yardım etmeyi bırakır. Amaç ödül kazanmak olunca, insanlar daha çok etik dışı davranmaya başlıyor. Ödüle ulaşmak için gerekçeleri oluyor ve etik dışı davranışlar sergilemekten kaçınmıyorlar.

Çocuklara ödül gibi kontrol mekanizmalarıyla davranış kazandırmak zordur. Çünkü sayısız davranış şekli vardır ve onların hepsini ödüllendirmek imkânsızdır. Önemli olan çocukta davranışı belirleyen temel bir değerler sistemi oluşturmaktadır. Değer de kontrol mekanizmalarıyla değil, model olarak oluşturulur. Çocuklar söylenenleri değil gözlemlediklerini yapar. Çocuklara ödül değil hediye vermemiz onlara değerli olduklarını hissettirmemiz daha doğru olacaktır.

Beni Ödülle Cezalandırma ( Özgür Bolat )